भीतर की प्रेरणा प्रज्वलित रखने वाले विद्यार्थियों को मिलती है सफलता: डॉ. भारद्वाज

कहा: सीखने और समझने के लिए पढ़ें विद्यार्थी

दयाल सिंह कॉलेज के सेवानिवृत्त प्रोफसेर ने दिया प्रेरक व्याख्यान

इन्द्री, 4 दिसंबर

दयाल सिंह कॉलेज करनाल के सेवानिवृत्त प्रोफेसर डॉ. रमाकांत भारद्वाज ने कहा कि बाहरी दबाव की बजाय अंदरूनी प्रेरणा से सफलता मिलती है। अपने भीतर प्रेरणा की चिंगारी को हमेशा प्रज्वलित रखने वाले विद्यार्थियों को आगे बढऩे से कोई रोक नहीं सकता। वे गांव ब्याना स्थित राजकीय मॉडल संस्कृति वरिष्ठ माध्यमिक विद्यालय में आयोजित प्रेरक व्याख्यान के दौरान विद्यार्थियों को संबोधित कर रहे थे। स्कूल में पहुंचने पर प्रधानाचार्य राम कुमार सैनी, प्राध्यापक डॉ. सुभाष चन्द, अरुण कुमार कैहरबा, कार्यक्रम संयोजक मंडल के सदस्य विज्ञान संकाय के प्राध्यापक विनोद आचार्य, अनिल पाल, संदीप कुमार, विवेक कुमार, डॉ. महाबीर सिंह ने मुख्य अतिथि एवं मुख्य वक्ता का स्वागत किया।

रसायन शास्त्र के विद्वान डॉ. रमाकांत भारद्वाज ने रसायन विज्ञान की जीवन में उपयोगिता और विज्ञान के विविध विषयों के अंतर्सम्बंधों पर विस्तार से चर्चा की। उन्हांने कहा कि विद्यार्थी पढऩे के लिए ही ना पढ़ें, सीखने के लिए पढ़ें। बाहरी दबाव से पढऩे पर विद्यार्थियों में रटने की आदत पड़ जाती है। उन्होंने अपने विद्यार्थी काल में अपने खुद के और अन्य विद्यार्थियों के पढऩे की शैलियों की चर्चा करते हुए बताया कि पढऩा समझ से जुडऩा चाहिए। समझ से पढ़ा और सीखा गया ज्ञान जीवन भर काम आता है, जबकि रटकर पढऩा हमें केवल परीक्षा पास करवा सकता है। उन्होंने कहा कि ज्ञानार्जन धीमी और सतत प्रक्रिया है। शिक्षा व सीखना केवल सौ मीटर की दौड़ नहीं है, बल्कि यह मैराथन है, जिसका कभी अंत नहीं होता है। उन्होंने कहा कि विज्ञान हमें तार्किक दृष्टिकोण प्रदान करते हुए अनुशासन सिखाता है। उन्होंने कहा कि अपने भीतर की ऊर्जा को हमें चैनलाइज करना है। जिस तरह से पैट्रोल को गाड़ी में डाल कर यात्रा की जा सकती है और शराबी व्यक्ति पैट्रोल का प्रयोग करके बिटोड़े या घर जला सकता है। यह हमारे ऊपर है कि हमें अपनी ऊर्जा का किस तरह से इस्तेमाल करना है।

प्रधानाचार्य राम कुमार सैनी ने मुख्य अतिथि का स्वागत करते हुए कहा कि विद्यार्थियों के लिए ज्ञानवर्धक व्याख्यान का आयोजन इसलिए किया जा रहा है ताकि अपने ज्ञान और समझ का विस्तार करें। व्याख्यान के बाद छात्रा सुभाना, अक्षित, प्रिंसी, आशू, सिमरण और अंजलि ने सवाल किए और मुख्य वक्ता ने सवालों के जवाब देकर प्रेरित किया। समापन पर प्राध्यापक अरुण कुमार कैहरबा ने कहा कि करीब 40 वर्षों तक कॉलेज में निरंतर अध्यापन कर चुके प्रोफसर का ग्रामीण क्षेत्र के एक स्कूल में आना और इस तरह से डूब कर विद्यार्थियों से संवाद करना पूरे स्कूल के लिए अद्भुत अनुभव है। उन्होंने कहा कि आम तौर पर देखते आए हैं कि कूएं के पास प्यासा जाकर अपनी प्यास शांत करता है। लेकिन डॉ. रमाकांत का स्कूल में आगमन कूएं का प्यासों के बीच पहुंचने जैसा है। मंच संचालन करते हुए भौतिकी के प्राध्यापक विनोद आचार्य ने कहा कि सूचनाओं के तूफान में से हमें उपयोगी सूचनाओं का चयन करते हुए उनका इस्तेमाल करना है। इस मौके पर प्राध्यापक राजेश सैनी और नरेश मीत सहित अन्य अध्यापक मौजूद रहे।

ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ: ਡਾ: ਭਾਰਦਵਾਜ

ਕਿਹਾ: ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਨੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਲੈਕਚਰ ਦਿੱਤਾ

ਕਰਨਾਲ, 4 ਦਸੰਬਰ

ਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਕਰਨਾਲ ਦੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਰਮਾਕਾਂਤ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਫਲਤਾ ਬਾਹਰੀ ਦਬਾਅ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਲਦੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਬਿਆਨਾ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਡਲ ਕਲਚਰ ਸੀਨੀਅਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿਖੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਪ੍ਰੇਰਨਾਤਮਕ ਲੈਕਚਰ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ | ਸਕੂਲ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ ਪਿ੍ੰਸੀਪਲ ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਸੈਣੀ, ਡਾ: ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦ, ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਕੈਹਰਬਾ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਿੰਗ ਬੋਰਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰ, ਸਾਇੰਸ ਫੈਕਲਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਿਨੋਦ ਅਚਾਰੀਆ, ਅਨਿਲ ਪਾਲ, ਸੰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ, ਵਿਵੇਕ ਕੁਮਾਰ, ਡਾ: ਮਹਾਂਬੀਰ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ | ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਡਾ: ਰਮਾਕਾਂਤ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਦੋਂ ਬਾਹਰੀ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੜਵਾਹਟ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸਮਝ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਗਿਆ ਗਿਆਨ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਰੱਟਾ ਲਗਾ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਇਮਤਿਹਾਨ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖਣ ਸਿਰਫ਼ ਸੌ ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੌੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਮੈਰਾਥਨ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਤਾਰਕਿਕ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਚੈਨਲਾਈਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਰਾਮ ਕੁਮਾਰ ਸੈਣੀ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਲੈਕਚਰ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਝ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰ ਸਕਣ। ਲੈਕਚਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦਿਆਰਥਣਾਂ ਸੁਭਾਨਾ, ਅਕਸ਼ਿਤ, ਪ੍ਰਿੰਸੀ, ਆਸ਼ੂ, ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਅੰਜਲੀ ਨੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਮਾਪਤੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਕੈਹਰਬਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਲਗਪਗ 40 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦਾ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਕ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੂਬਰੂ ਹੋ ਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਾ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਨੁਭਵ ਹੈ | ਸਕੂਲ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਸਾ ਵਿਅਕਤੀ ਖੂਹ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਡਾ: ਰਮਾਕਾਂਤ ਦਾ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਆਉਣਾ ਪਿਆਸੇ ਖੂਹ ਦੀ ਆਮਦ ਵਾਂਗ ਹੈ।